โดย : รองศาสตราจารย์ ยืน ภู่วรวรรณ

วันนี้ได้มีโอกาสมาสรุป แนวคิด ของหลักสูตรวิทยาการคำนวณ ซึ่งหลักสูตรเดิม เราใช้ชื่อสาระว่า เทคโนโลยีสารสนเทศ แต่คราวนี้ มีการปรับปรุงค่อนข้างมาก ย้ายมาสู่กลุ่มวิทยาศาสตร์ ซึ่งการใช้เวลา หน่วยกิต ก็ไม่ได้เปลี่ยนแปลง แต่ปรับปรุงเนื้อหาให้เป็นวิทยาการ ใช้แนวคิดทางด้านการพัฒนาทักษะ และความคิด การสร้างจินตนาการจากรูปธรรมให้สู่นามธรรม เพื่อสามารถคิดและวางลำดับขั้นตอน การแก้ปัญหาได้

วิชานี้จึงมาอยู่ในกลุ่มสาระ วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี ใน ว 4.1 4.2 ซึ่งเกี่ยวโยงกับการนำความรู้ วิชาการมาปฏิบัติและประยุกต์ เพื่อช่วยในการทำงานหรือช่วยแก้ปัญหาต่างๆ อันก่อให้เกิดงาน วัสดุ อุปกรณ์ เครื่องมือ เครื่องจักร

วิชาวิทยาการคำนวณจึงเน้นที่การคิดการแก้ปัญหา คิดแบบนามธรรม คิดสร้างสรรค์ คิดเป็นระบบ หรือ วางขั้นตอนการทำงาน สร้างกระบวนการต่างๆ ที่เกี่ยวกับการดำรงชีวิตของมนุษย์ เพื่อแก้ปัญหาให้ชีวิตง่ายและสะดวกยิ่งขึ้น

วิทยาการคำนวณ จึงเป็นวิชาที่เชื่อมโยงกับเทคโนโลยีที่มีผลอย่างมากต่อชีวิตในอนาคต ที่ก่อผลกระทบต่อการดำรงชีวิต ความเป็นอยู่ สังคม ในหลายรูปแบบ เทคโนโลยีช่วยให้สังคมหลายๆ แห่งเกิดการพัฒนาทางเศรษฐกิจ การดำเนินงาน ขั้นตอนวิธี หรือ อัลกอริทึมที่ดี ก่อให้เกิดประสิทธิภาพ การดำเนินการต่างๆ ซึ่งส่งผลต่อตนเองและประเทศชาติ

ด้วยแรงกดดันในปัจจุบัน ในเรื่องเด็กที่เกิดในยุคนี้ เป็น Digital native พวกเขาสนใจในเรื่องเหล่านี้เป็นทุนเดิมแล้ว ยิ่งในอนาคต การค้าและการผลิตในอุตสาหกรรมต่างๆ เปลี่ยนไป อาชีพและการทำงานจะเปลี่ยนไปจากเดิมอีกมาก เทคโนโลยีทางด้านดิจิทัล สื่อ และสารสนเทศ มีการพัฒนาที่รวดเร็ว ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคม กฎหมาย วิธีปฏิบัติ เช่น การทำธุรกรรมสมัยใหม่ การใช้เงินตราดิจิทัลเปลี่ยนไปมาก แนวคิดทางด้านคุณธรรม จริยธรรม และการใช้ชีวิตให้ปลอดภัยในโลกไซเบอร์สเปซ มีความสำคัญ เหล่านี้เป็นแรงกดดันที่ทำให้ต้องมีการเรียนการสอนวิทยาการคำนวณ เพื่อรองรับและตอบโจทย์ที่จะไปใช้ชีวิตในอนาคต

วิทยาการคำนวณในหลักสูตร ว.4.2 ประกอบด้วย 3 โดเมนความรู้ คือ กระบวนการคิดแก้ปัญหา (Computing) พื้นฐานความรู้ทางด้าน Digital technology (ICT) และ พื้นฐานการรู้เท่าทันสื่อ และข่าวสาร (Media and Information literacy) ซึ่งทั้งสามเรื่อง เป็นเรื่องพื้นฐานที่เชื่อมโยงกับชีวิตที่ทุกคนจะต้องใช้อยู่แล้ว

ในส่วนของวิทยาการคำนวณ เป็นเรื่องพื้นฐานกระบวนการคิด ตั้งแต่การคิดเชิงนามธรรม (Abstraction) การคิดวิเคราะห์ (Analytical) การวางลำดับขั้นตอนการคิด การแก้ปัญหา กระบวนการคิดแก้ปัญหา ที่เรียกว่า อัลกอริทึม (Algolithm) เรื่องเหล่านี้ เป็นพื้นฐานของชีวิตตั้งแต่เกิด เช่น ถ้าอยากทำกับข้าว จะมีขั้นตอนการทำอย่างไร การเลือกการตัดสินใจ เมื่อไรจะทำอะไร อะไรทำพร้อมกันได้ ประสิทธิภาพของการทำอาหารเป็นอย่างไร เขียนลำดับขั้นตอนได้อย่างไร วัตถุประสงค์ ต้องการให้นักเรียน มองการแก้ปัญหาในชีวิตอย่างเป็นระบบ รู้จักลำดับขั้นตอน การตัดสินใจ การใช้เหตุและผลที่ตามมา

ส่วนเรื่องของ เทคโนโลยีดิจิทัล (Digital Technology) เป็นเรื่องการเรียนรู้เทคโนโลยี และอยู่ร่วมกับเทคโนโลยีดิจิทัล เข้าใจหลักการพื้นฐานของเครื่องไม้เครื่องมือทางดิจิทัล และอยู่ร่วมกับนิเวศน์ดิจิทัลอย่างมีความสุข ไม่รู้สึกอึดอัด เมื่อจะเรียนรู้และใช้ประโยชน์จากเครื่องมือทางดิจิทัล

โดเมนความรู้ที่สาม คือ การอ่านออกเขียนได้ รู้เท่าทันสื่อ และใช้สารสนเทศให้เกิดประโยชน์ ค้นหา สืบค้น แสวงหาความรู้ และเรียนรู้ ได้ด้วยตนเอง เข้าใจและอยู่ร่วมกับการใช้เทคโนโลยีใหม่ การใช้สื่อสังคมอย่างเท่าทัน การทำธุรกรรมออนไลน์ การค้าขายออนไลน์ การดูแลปกป้องตนเอง การเข้าใจในเรื่อง อัตลักษณ์แห่งตัวตนในโลกไซเบอร์ เข้าใจหลักแห่งคุณธรรม และจริยธรรม การใช้สื่อและสารสนเทศ รวมถึงกฎระเบียบที่จำเป็น

นักเรียนในยุค Digital native กับวิชา วิทยาการคำนวณ จึงไปด้วยกัน การเรียนการสอนจึงเป็นวิชาที่มีกิจกรรมประกอบ และบูรณาการเข้ากับวิชาอื่นๆ ได้มาก แม้กับวิชาภาษาไทย อังกฤษ การเขียน การอ่าน การสืบค้น การนำเสนอ ซึ่งสามารถบูรณาการได้ทุกขั้นตอน

ข้อสรุปการนำเสนอวันนี้ เพื่อสร้างความเข้าใจ และเป็นกำลังใจให้คุณครูช่วยกันเดินไปข้างหน้า อย่างน้อยเพื่อลูกหลานไทย จะใช้ชีวิตในอนาคตอย่างรู้เท่าทันเทคโนโลยี ไม่ว่าเขาจะประกอบอาชีพอะไร พื้นฐานเหล่านี้จะช่วยเขาให้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงของโลกอนาคต

ที่ปัจจุบันนักเรียนของเราพร้อมที่จะเดินไปอยู่แล้ว อย่าให้เขาเดินทางไป โดยขาดการชี้นำที่ดี

สังคมก้มหน้า ไม่จดลงสมุด แต่แชะๆ เก็บในเครื่อง

ความจริงเกี่ยวกับเด็กยุคใหม่ดิจิทัลตั้งแต่เกิด Digital Native