หน้าที่ครูคือการสอน หรืองานเสมียนกันแน่?

ผ่านไปแล้วสามสัปดาห์สำหรับการเปิดภาคเรียนใหม่ 1/2546 และในสัปดาห์หน้าก็จะมีกิจกรรมสำคัญของนักเรียนและครูนั่นคือ กิจกรรมวันไหว้ครู ทำให้ผมนึกถึงวันเวลาในวัยเด็กที่บูชาครูด้วยหญ้าแพรกและดอกมะเขือที่บัดนี้นักเรียนรุ่นใหม่ๆ ไม่รู้จักกันแล้ว (คงเพราะลานคอนกรีตกว้างขึ้น หรือไม่ก็วันวาเลนไทน์น่าจดจำมากกว่ามั๊ง) จึงได้เห็นแต่พานดอกกุหลาบในปัจจุบัน

มีใครไม่ได้ปิดเทอมเหมือนผมบ้างครับ ไม่รู้อะไรกันนักหนากลัวครูจะว่างงานมั๊ง ตอนนี้เลยมีเกณฑ์ออกมาล่อเป้า (จนได้รับคำสรรเสริญไปทั่ว) ครูสาขาขาดแคลนได้ค่าตอบแทนเพิ่ม ใครสอนเกิน 20 คาบขึ้นไปมีค่าตอบแทนอีก (ครูน่าจะดีใจ? แต่ความคิดนี้กลับไปได้ไม้ตีพริกแทนคำสรรเสริญ) ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น?

ไม่ใช่เพราะครูไม่อยากได้ค่าตอบแทนนะครับ แต่งานที่ได้รับมอบหมายให้ทำสารพัด (นอกเหนือจากการสอนไม่เคยมีการตีค่า) ทำทั้งวันในเวลาราชการยังไม่พอ หอบไปทำต่อกลาง คืนแถมพกด้วยวันเสาร์และอาทิตย์อีก เสียสละจนไม่มีที่จะเสียอีกแล้ว เคยคิดค่าตอบแทนให้เขาบ้างไหม?

ครู หน้าที่หลักคือการสอน แต่ทุกวันนี้ดูเหมือนจะเป็นหน้าที่รอง เพราะงานธุรการที่มีเอกสารรายงานมากมายก่ายกองมาทับถมหมด ไม่ทำก็ไม่ได้เพราะเป็นการสั่งของผู้บังคับบัญชา (กล้าหือหรือ? ขนาดไม่หือยังไม่เคยสัมผัสขั้นพิเศษเลย) เอกสารเหล่านี้มาจากไหน? มาจากกอง/กรม/กระทรวงเจ้าสังกัดนั่นแหละรายงานสารพัดถาโถมเข้ามาให้รีบรายงานเข้าไป (เอกสารทุกฉบับมีตราด่วนที่สุด/ด่วนฉิบหายกำกับไว้)

• ด่วน ต้องส่งในสัปดาห์นี้ (หนังสือออกล่วงหน้ามา 7 วัน)
• ด่วนที่สุด ต้องส่งรายงานไม่เกินวันพรุ่งนี้ (หนังสือออกวันนี้ ได้รับวันนี้ตอนบ่ายๆ)
  
• ด่วนฉิบหาย ต้องส่งเมื่อวานนี้ แต่หนังสือพึ่งออกมาวันนี้ (พึ่งได้รับแฟกซ์ด่วนมา มีเหตุการณ์อย่างนี้บ่อยมากๆ)

คราวนี้ก็ไม่เป็นอันหลับอันนอนกันล่ะครับ ระดมพลกันใหญ่ด้วยข้อมูลเท่าที่หาได้ ตกแต่งให้ดูดีส่งไป (ก็จะเอาด่วนๆ ตรวจสอบไม่ทันการแล้ว) ที่น่าแปลกใจก็คือ คุยว่าเป็นหน่วยงานที่ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศจัดเก็บข้อมูล แต่ทุกกรม/กองก็ขอข้อมูลเดียวกันอยู่นั่นแล้ว (ทำไมไม่ถามกันหน่อยตั้งอยู่กันคนละชั้น/ห้องในตึกเดียวกันแท้ๆ) หรือกลัวว่าครูจะไม่มีงานทำ (แต่ให้เงินเพิ่มเฉพาะค่าสอน งานรายงานเร่งด่วนอย่างนี้ท่านมองไม่เห็นค่าการอุทิศเวลาและเสียสละ ทุเรศไหมล่ะท่าน.....)

เมื่อได้ข้อมูลไปแล้ว ก็พวกท่านทั้งหลายได้หน้าตอนเสนอรายงานต่อเจ้ากระทรวง ตกแต่งข้อมูลหรูกว่าเราอีก (เฮ้อ!) บรรดาท่านผู้ใหญ่ทั้งหลายก็เก็บไปพล่ามถึงความสำเร็จจากรายงานบนกระดาษต่อหน้ากล้องและไมโครโฟนของนักข่าว (แต่อนิจจา ความเป็นจริงนั้นล้มเหลวตั้งแต่ต้นมาแล้ว)

มีเรื่องตลกร้ายมาเล่าให้ฟังครับ มีคำถามว่า ครูสาขาขาดแคลนคือสาขาใด? มีครูน้อยโรงเรียนหนึ่งตอบเข้ามาแล้วชื่นใจครับ เขาตอบว่า "โรงเรียนของเขาขาดแคลนสาขาผู้บริหาร เพราะไม่เคยอยู่โรงเรียนเลย จนเด็กจะต้องล้อมผ้าจ้างดู ผ.อ. กันคนละบาทแล้ว (เพราะเป็นเรื่องน่าตื่นเต้นที่จะได้พบตัวเป็นๆ เสียที)" นี่สะท้อนภาพอะไรได้บ้างหนอ?

หน้าที่ครูในวันนี้ :

• มือปราบยาเสพติด เพราะต้องคอยสอดส่องดูแลพฤติกรรมนักเรียน สู้กับพ่อค้ายาบ้า แต่ถ้าถูกลอบทำร้ายเพราะไปยุ่งมากๆ ไม่มีเหรียญตราใดๆ ให้ (เผลอๆ อาจถูกโยงเข้าไปว่ามีเอี่ยวด้วยซะอีก)
• นักจิตวิทยา เพราะต้องคอยสอดส่องพฤติกรรมที่ก้าวร้าวของนักเรียนบ้าความรัก (ที่ได้เที่ยวไปหยิบฉวยปืนพ่อจากบ้านมายิงคนอื่นตาย) ทั้งๆ ที่ควรเป็นหน้าที่ของพ่อแม่ที่ควรจะนำอาวุธให้ห่างไกลเด็กและสอดส่องลูกให้มาก (อยู่กับครูวันละแปดชั่วโมงเท่านั้นเอง)
• นักบุญ ที่ต้องคอยหาทุนช่วยเหลือนักเรียนที่ขาดแคลน หาสมุดหนังสือ อาหารกลางวัน จิปาถะ (ทั้งๆ ที่ลูกครูก็มีปัญหาเหมือนกันเพราะเงินเดือนน้อย และมีภาษีสังคมทั้งซองกฐิน ผ้าป่า แต่งงาน ขึ้นบ้านใหม่ ตาย สารพัดก็นึกถึงครูนี่แหละก่อนใคร ครั้นจะทำเฉยก็กระไรอยู่) ใครเห็นใจครูน้อยๆ บ้างหนอ?

คงยังมีหน้าที่อีกมากกว่านี้ ใครที่ทำหลายหน้าที่หรือนึกออกก็บอกผมด้วย เพราะแค่นี้ก็จะไม่ไหวแล้ว... ชีวิตครูไทย... หัวใจเกินร้อย