อภิธานศัพท์ หมวด ด ต ท และ บ

หมวด ด ต ท และ บ

ดิจิทัลคอมพิวเตอร์	ดิฟเฟอร์เรนซ์เอนจิน	ดีดีอาร์ เอสดีแรม
ดีวีดี	ไดนามิกแรมหรือดีแรม	ไดโอดเปล่งแสง
ตัวต่อประสาน	ตัวอักขระ	ตำแหน่งที่อยู่
เทคโนโลยีสารสนเทศ	เทคโนโลยีสื่อประสม	แท่งชี้ควบคุม
แท็บคุณสมบัติ	แท็บเหตุการณ์	โน้ตบุ๊กคอมพิวเตอร์
บรรจุขึ้น	บรรจุลง	บัฟเฟอร์
บัสข้อมูล	บัสควบคุม	บัสที่อยู่
บิต	บิตที่มีนัยสำคัญสูงสุด	บิตที่มีนัยสำคัญต่ำสุด
บิตพาริตี	แบ็กโบน	แบนด์วิดท์
ไบออส

ดิจิทัลคอมพิวเตอร์ (digital computer)

คอมพิวเตอร์ที่พบเห็นทั่วไปในปัจจุบัน จัดเป็นดิจิทัลคอมพิวเตอร์แทบทั้งหมดดิจิทัลคอมพิวเตอร์เป็นเครื่องคำนวณอิเล็กทรอนิกส์ที่ใช้งานเกี่ยวกับตัวเลข มีหลักการคำนวณที่ไม่ใช่แบบไม้บรรทัดคำนวณ แต่เป็นแบบตัวเลขคล้ายลูกคิด โดยแต่ละหลักของลูกคิดคือ หลักหน่วย หลักสิบ หลักร้อย และสูงขึ้นไปเรื่อย ๆ เป็นระบบเลขฐานสิบที่แทนตัวเลขจากศูนย์ถึงเก้าได้สิบตัวตามระบบตัวเลขที่ใช้ในชีวิตประจำวัน ค่าตัวเลขของการคำนวณในดิจิทัลคอมพิวเตอร์จะแสดงเป็นหลักเช่นเดียวกัน แต่เป็นระบบเลขฐานสองที่มีสัญลักษณ์ตัวเลขเพียงสองตัว คือเลขศูนย์กับเลขหนึ่งเท่านั้น โดยสัญลักษณ์ตัวเลขทั้งสองตัวนี้ แทนลักษณะการทำงานภายในซึ่งเป็นสัญญาณไฟฟ้าที่ต่างกัน การคำนวณภายในดิจิทัลคอมพิวเตอร์จะเป็นการประมวลผลด้วยระบบเลขฐานสองทั้งหมด ดังนั้นเลขฐานสิบที่เราใช้และคุ้นเคยจะถูกแปลงไปเป็นระบบเลขฐานสองเพื่อการคำนวณภายในคอมพิวเตอร์ผลลัพธ์ที่ได้ก็ยังเป็นเลขฐานสองอยู่ ซึ่งคอมพิวเตอร์จะแปลงเป็นเลขฐานสิบเพื่อแสดงผลให้ผู้ใช้

ดิฟเฟอร์เรนซ์เอนจิน (difference engine)

ในปี พ.ศ. 2343 นักคณิตศาสตร์ชาวอังกฤษชื่อว่าชาร์ลส์ แบบเบจ (Charlas Babbage) ซึ่งได้รับการยกย่องว่าเป็นบิดาแห่งคอมพิวเตอร์ได้พัฒนาเครื่องคำนวณที่สามารถหาค่าตัวเลขของตารางคณิตศาสตร์ เช่น ตรีโกณมิติและลอกการิทึมได้

ดีดีอาร์ เอสดีแรม (Double Data Rate Synchronous Dynamic RAM : DDR SDRAM)

เป็นแรมที่พัฒนามาจากเอสดีแรม นิยมเรียกอีกอย่างว่า ดีอาร์ดีแรม (DRDRAM) สามารถทำงานได้เร็วกว่าเอสดีแรมธรรมดา 2 เท่าที่ความถี่เดียวกัน คือสามารถอ่านหรือเขียนข้อมูลได้ 2 ครั้งใน 1 รอบสัญญาณนาฬิกา

ดีวีดี (Digital Versatile Disk : DVD)

พัฒนามาจากเทคโนโลยีจานแสงเช่นเดียวกับซีดีรอม เป็นเทคโนโลยีใหม่ล่าสุดที่ได้รับความนิยมมากเนื่องจากมีการการพัฒนาทั้งในด้านความจุข้อมูลและความเร็วในการเข้าถึงข้อมูล โดยแผ่นดีวีดีสามารถเก็บข้อมูลได้ประมาณ 4.7 ถึง 17 จิกะไบต์และมีความเร็วในการเข้าถึงข้อมูลอยู่ในช่วง 600 กิโลไบต์ถึง 1.3 เมกะไบต์ต่อวินาที และด้วยคุณสมบัติเด่นดังกล่าวจึงนำดีวีดีมาใช้ในการบรรจุภาพยนต์แทนซีดีรอมซึ่งต้องใช้ซีดีรอมมากกว่า 1 แผ่นในการเก็บข้อมูลภาพยนต์ทั้งเรื่อง แต่หากใช้ดีวีดีในการเก็บภาพยนต์สามารถเก็บทั้งภาพและเสียงของภาพยนต์ทั้งเรื่องไว้ในดีวีดีเพียงแผ่นเดียวและคุณภาพของข้อมูลที่เก็บสูงกว่าคุณภาพของข้อมูลในซีดีรอมหรือสื่อชนิดอื่นมาก ในท้องตลาดปัจจุบันจึงนิยมผลิตภาพยนต์ในรูปของดีวีดีจำหน่ายแทนเลเซอร์ดิสก์ (laser disk) และวิดีโอเทป

ไดนามิกแรมหรือดีแรม (Dynamic RAM : DRAM)

เป็นหน่วยความจำที่มีใช้งานอยู่ในเครื่องไมโครคอมพิวเตอร์มากที่สุด เนื่องจากราคาไม่แพงและมีความจุสูง หน่วยความจำชนิดนี้เก็บข้อมูลเลขฐานสองแต่ละบิตไว้ที่ตัวเก็บประจุ ซึ่งจะมีการคายประจุทำให้ข้อมูลที่เก็บไว้หายไปได้ จึงต้องออกแบบให้มีการย้ำสัญญาณไฟฟ้าหรือที่เรียกว่ารีเฟรช (refresh) ให้ตัวเก็บประจุตลอดเวลาเพื่อให้ข้อมูลที่เก็บภายในยังคงอยู่ตลอดการใช้งาน ซึ่งการรีเฟรชดังกล่าวมีผลให้หน่วยความจำชนิดนี้อ่านและเขียนข้อมูลได้ช้า

ไดโอดเปล่งแสง (Light Emitting Diode :LED)

อุปกรณ์ไฟฟ้าขนาดเล็กทำด้วยวัสดุประเภทสารกึ่งตัวนำ โดยจะสามารถเปล่งแสงออกมาได้เมื่อมีกระแสไฟฟ้าไหลผ่าน ไดโอดเปล่งแสงจะใช้สำหรับไฟเพื่อเป็นเครื่องชี้นำขนาดเล็ก เช่น หลอดไฟขนาดเล็กที่อยู่ด้านหน้าของหน่วยขับแผ่นบันทึกบนเครื่องคอมพิวเตอร์

ตัวต่อประสาน (interface)

ส่วนต่อประสานระหว่างอุปกรณ์ 2 เครื่อง หรือระหว่างโปรแกรมใช้งาน 2 โปรแกรม หรือระหว่างผู้ใช้กับโปรแกรมเพื่อทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนข้อมูลขึ้น ส่วนต่อประสานนี้จะทำให้เรามีการโต้ตอบกับคอมพิวเตอร์ และทำให้คอมพิวเตอร์มีการโต้ตอบกับอุปกรณ์รอบข้างต่างๆ ส่วนต่อประสานที่ใช้กันทั่วไปมี 3 แบบ ได้แก่
ส่วนต่อประสานฮาร์ดแวร์ ประกอบด้วยสายเคเบิล ตัวต่อ และช่องทางเข้า/ออก สำหรับเชื่อมโยงคอมพิวเตอร์กับอุปกรณ์รอบข้าง เช่น เครื่องพิมพ์ โมเด็ม และเมาส์
ส่วนต่อประสานซอฟแวร์ ประกอบด้วยคำสั่ง ข้อความ และรหัสที่ซอฟแวร์ 2 โปรแกรมสามารถเข้าใจซึ่งกันและกันได้ เช่น ตัวต่อประสานซอฟแวร์ที่อยู่ระหว่างระบบปฏิบัติการใช้จาน (DOS) และโปรแกรมใช้งานที่เราใช้อยู่บนระบบนั้น
ส่วนต่อประสานผู้ใช้ ประกอบด้วยอุปกรณ์ที่ให้ผู้ใช้สื่อสารกับคอมพิวเตอร์ หรือให้คอมพิวเตอร์ติดต่อกับผู้ใช้ได้ อุปกรณ์เหล่านี้ได้แก่ แผงแป้นอักขระ เมาส์ และรายการเลือกใช้งาน

ตัวอักขระ (character)

หมายถึงตัวอักขระแต่ละตัว ซึ่งอาจเป็นตัวเลข ตัวอักษรหรือเครื่องหมายใด ๆ การแทนตัวอักขระแต่ละตัวในคอมพิวเตอร์ใช้เลขฐานสองจำนวน 8 บิต ซึ่งเราเรียกอีกอย่างว่าไบต์

ตำแหน่งที่อยู่ (address)

หมายเลขบอกตำแหน่งที่ตั้งของหน่วยความจำ ทุกๆไบต์ของหน่วยความจำและทุกๆ ส่วนวงของจานบันทึกแบบแข็งหรือซีดีรอมจะมีเลขที่อยู่ของตัวเองเสมอ

เทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology : IT)

หมายถึง การนำวิทยาการที่ ก้าวหน้าทางด้านคอมพิวเตอร์และการสื่อสารมาสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับสารสนเทศ ทำให้ สารสนเทศมีประโยชน์และใช้งานได้กว้างขวางมากขึ้น เทคโนโลยีสารสนเทศรวมถึงการใช้เทคโนโลยีด้านต่างๆ ในการรวบรวม จัดเก็บ ใช้งาน ส่งต่อ หรือสื่อสารระหว่างกัน เทคโนโลยีสารสนเทศเกี่ยวข้องโดยตรงกับเครื่องมือเครื่องใช้ในการจัดการสารสนเทศ ได้แก่ เครื่องคอมพิวเตอร์และอุปกรณ์รอบข้าง ขั้นตอนวิธีการดำเนินการซึ่งเกี่ยวข้องกับซอฟต์แวร์ เกี่ยวข้องกับตัวข้อมูล บุคลากร และกรรมวิธีการดำเนินงานเพื่อให้ข้อมูลเกิดประโยชน์สูงสุด

เทคโนโลยีสื่อประสม (multimedia)

วิธีการที่ใช้คอมพิวเตอร์เป็นฐานในการเสนอสารสนเทศโดยการใช้สื่อมากกว่าหนึ่งอย่างในการเสนอ เช่น ภาพกราฟิก ข้อความ เสียง และวีดิทัศน์ โดยเน้นถึงการโต้ตอบระหว่างผู้ใช้และสื่อด้วย

แท่งชี้ควบคุม (track point)

มีลักษณะเป็นแท่งพลาสติกที่ส่วนยอดหุ้มด้วยยาง โผล่ขึ้นมาตรงกลางในแผงแป้นอักขระของเครื่องคอมพิวเตอร์โน๊ตบุ๊ก ผู้ใช้สามารถใช้อุปกรณ์ชนิดนี้ควบคุมการเคลื่อนที่ของตัวชี้บนจอภาพ โดยการโยกแท่งชี้ควบคุมไปในทิศทางที่ต้องการ

แท็บคุณสมบัติ (properties)

ใช้แสดงคุณสมบัติและสามารถกำหนดค่าของคุณสมบัติของคอมโพเนนต์ได้ ภายในแท็บนี้ประกอบด้วย 2 สดมภ์ โดยสดมภ์ทางซ้ายแสดงชื่อคุณสมบัติ และทางขวาสำหรับให้ผู้พัฒนาโปรแกรมสามารถกำหนดค่าของคุณสมบัตินั้นๆ

แท็บเหตุการณ์ (events)

ใช้ในการกำหนดการกระทำหรือโปรแกรมย่อยที่ตอบสนองเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับคอมโพเนนต์ ภายในแท็บนี้ประกอบด้วย 2 สดมภ์เช่นกัน โดยทางซ้ายแสดงชื่อเหตุการณ์และทางขวาแสดงชื่อของโปรแกรมย่อยที่ต้องกระทำการเมื่อเกิดเหตุการณ์นั้นๆ ขึ้น และสำหรับการเขียนรหัสคำสั่งภายในโปรแกรมย่อยเหล่านั้นจะต้องเขียนบนหน้าต่างเอดิเตอร์

โน้ตบุ๊กคอมพิวเตอร์ (notebook computer)

เป็นไมโครคอมพิวเตอร์ที่มีขนาดเล็กสามารถหิ้วพกพาไปในที่ต่างๆ ได้เหมือนกระเป๋า มีน้ำหนักประมาณ 1.5 – 3 กิโลกรัม เครื่องคอมพิวเตอร์ประเภทนี้มีประสิทธิภาพการทำงานเหมือนเครื่องแบบตั้งโต๊ะทั่วไป จอภาพแสดงผลเป็นแบบราบ

บรรจุขึ้น (upload)

การส่งข้อมูลที่ต้องการเผยแพร่จากเครื่องลูกข่ายไปยังเครื่องแม่ข่าย

บรรจุลง (download)

การถ่ายโอนข้อมูลที่ผู้ใช้ต้องการจากเครื่องแม่ข่ายมาไว้ในเครื่องลูกข่าย

บัฟเฟอร์ (buffer)

ที่ทำหน้าที่พักข้อมูลที่รับมาจากอุปกรณ์รับเข้าก่อนที่หน่วยประมวลผลกลางจะอ่านข้อมูลดังกล่าวไปประมวลผล

บัสข้อมูล (data bus)

ทำหน้าที่ส่งสัญญาณข้อมูลไปมาระหว่างหน่วยความจำและไมโครโพรเซสเซอร์

บัสควบคุม (control bus)

ทำหน้าที่ส่งสัญญาณควบคุมไปยังอุปกรณ์ต่างๆ

บัสที่อยู่ (address bus)

ทำหน้าที่ส่งตำแหน่งอ้างอิงในหน่วยความจำหลักไปยังหน่วยความจำหลักในขณะที่มีการสั่งจัดเก็บข้อมูลในหน่วยความจำดังกล่าว

บิต (binary digit : bit)

ย่อมาจาก binary digit หน่วยข้อมูลที่เล็กที่สุดในระบบคอมพิวเตอร์ มีค่าข้อมูลเป็นตัวเลขระบบฐานสองคือ 0 และ 1 บิตมักใช้เป็นหน่วยวัดความสามารถของไมโครโพรเซสเซอร์ในการประมวลผลข้อมูล เช่น 16 บิต หรือ 32 บิต เป็นต้น 4 บิต เท่ากับ 1 นิบเบิล(nibble) และ 8 บิต เท่ากับ 1 ไบต์
1 ไบต์เป็นกลุ่มของ 8 บิตและจะใช้แทนตัอักขระหรือตัวเลขด้วยเลข 0 ถึง 9 ตัวอย่างเช่น ไบต์ 01000001 คือ อักขระ A เลข 0 หรือ 1 ในไบต์ก็คือ 1 บิต ซึ่งแสดงถึงสถานะ 1 ใน 2 สถานะ คือ 0 = ปิด และ 1 = เปิด การรวมของตัวเลข 0 และ 1 ในลักษณะต่างๆ ให้เป็นชุด 8 ตัวจะแทนข้อมูลทั้งหมดนคอมพิวเตอร์

บิตที่มีนัยสำคัญสูงสุด (most significant bit : MSB)

คือบิตที่อยู่ซ้ายมือสุดเป็นบิตที่มีค่าประจำหลักมากที่สุด เช่น 100₂ บิตที่มีนัยสำคัญสูงสุดคือ 1 มีค่าประจำหลักเป็น 2²

บิตที่มีนัยสำคัญต่ำสุด (least significant bit : LSB)

คือบิตที่อยู่ขวามือสุดซึ่งเป็นบิตที่มีค่าประจำหลักน้อยที่สุดเช่น 110₂ บิตที่มีนัยสำคัญต่ำสุดคือ 0 มีค่าประจำหลักเป็น 2⁰ ให้สังเกตว่าค่าประจำหลักของบิตที่มีนัยสำคัญต่ำสุดจะมีค่าเป็น 2⁰ เสมอ

บิตพาริตี (parity bit)

บิตที่ใส่เพิ่มเติมลงไปในไบต์ของข้อมูลในการส่งผ่านสำหรับการตรวจสอบภาวะคู่หรือคี่เพื่อป้องกันความผิดพลาดในการส่ง

แบ็กโบน (backbone)

ตัวกลางที่มีความสามารถและความเร็วสูงที่ใช้ในข่ายงานบริเวณกว้าง (WAN) เช่น อินเทอร์เน็ตที่ออกแบบมาเพื่อส่งผ่านข้อมูลได้ไกลหลายพันกม. ในลักษณะกระดูกสันหลังของข่ายงานที่รับภาระหลักในการสื่อสารข้อมูล โดยการใช้สื่อทางกายภาพประเภทต่างๆ ในการให้บริการ รวมถึงไมโครเวฟ ดาวเทียม และสายโทรศัพท์เฉพาะกิจด้วย

แบนด์วิดท์ (bandwidth)

การวัดความถี่ของจำนวนข้อมูลที่สามารถไหลไปในช่องสัญญาณโดยใช้เป็นรอบต่อวินาที (hertz) หรือบิตต่อวินาที (bits per second)

ไบออส (Basic Input Output System : BIOS)

เป็นกลุ่มของคำสั่งที่บรรจุอย่างถาวรในหน่วยความจำอ่านอย่างเดียว (ROM) คำสั่งเหล่านี้จะทำหน้าที่สั่งงานคอมพิวเตอร์ในการควบคุมการทำงานระหว่างสิ่งต่างๆ ที่อยู่ในคอมพิวเตอร์ ได้แก่ หน่วยขับจานบันทึก แผงแป้นอักขระ จอภาพ นาฬิกา เครื่องพิมพ์ ฯลฯ เมื่อใดที่เราเปิดเครื่องคอมพิวเตอร์ขึ้นมาใช้งาน เครื่องจะอ่านไบออสนี้ก่อนและรอว่าจะมีการสั่งงานอย่างใดต่อไป